جایگاه کتاب و کتابخوانی در دوران طلایی تمدن اسلامی

دانلود نیازمندی های 1398/1/20
لیست اخبار
جایگاه کتاب و کتابخوانی در دوران طلایی تمدن اسلامی
نویسنده : جواد نوائیان رودسری [e-mail]استاد محمدرضا حکیمی در کتاب ارزشمند «دانش مسلمین» می نویسد:«درباره اهمیت و عظمت و وسعت کتابخانه در اسلام و تأسیس این بنیاد عظیم فرهنگی و اندیشه ای نیازمند بحث چندانی نیستیم. زیرا این مسئله امروز شناخته شده است. آزادی علم در اسلام و ترویج نگه داری آثار اندیشه ای ، خود عامل مؤثری بود برای اهمیت دادن هر فرد مسلمان به کتاب و اثر مکتوب دینی و فکری ... روزی که شاید در همه اروپا، 12 تن یافت نمی شدند که نوشتن و خواندن بدانند، در نیشابور 12 هزار قلمدان مُرَصَّع بیرون می آمد تا یک حدیث را از زبان فرزند پیامبر(ص) بنویسند.»
نخستین کتابخانه های جهان اسلام، در مساجد تأسیس شد. مسلمانان، طبق آموزه های اسلامی، برای علم و دانش ارزش فراوانی قائل بودند و از آن جا که مهم ترین راه گسترش دانش، نشر و پاسداری از میراث مکتوب بود، نشر کتاب و احداث کتابخانه ها در جهان اسلام گسترش یافت و در مدتی کوتاه، به سنتی جاری در فرهنگ عمومی تبدیل شد. به تدریج، کتابخانه ها جنبه عمومی یافت. در تمامی مساجد، افزون بر قرآن کریم، مجموعه ای از کتاب های حدیث، تفسیر، فقه، سیره و کلام نگهداری می شد که علاقه مندان به آن مراجعه می کردند. همین امر باعث شد وقف کتاب، به عنوان سنتی حسنه و مطابق با آموزه های دین مبین اسلام، در جامعه گسترش پیدا کند.
نخستین کتابخانه های جهان اسلام
ظاهراً نخستین اقدام جدی برای تأسیس کتابخانه، به معنای واقعی آن، در دوران خلافت عباسی انجام شد. «بیت الحکمه» که توسط هارون و به روایتی دیگر، توسط مأمون عباسی پایه گذاری شد و تقلیدی نوین از دانشگاه جندی شاپور ایران بود، نخستین مرکز تخصصی نگهداری و ترجمه کتاب در جهان اسلام محسوب می شد. هر چند حدود یک قرن قبل از آن، افراد متمولی مانند «خالد اموی»، به گردآوری و نگهداری کتاب های مربوط به برخی علوم، مانند شیمی، پرداخته بودند؛ اما به نوشته مورخان، «بیت الحکمه»، صاحب کتابخانه ای بود که به لحاظ گستردگی و تعدد کتاب، تا آن زمان بی سابقه به شمار می آمد. با این که برخورد خصمانه متوکل عباسی با کتاب و کتابخانه ها، منجر به از رونق افتادن «بیت الحکمه» شد، اما نهضت ترجمه کتاب های سایر ملل به زبان عربی، موجی ایجاد کرد که تا چند قرن بعد، جهان اسلام را به کانون اصلی تولید و انتشار کتاب و  تأسیس کتابخانه های مجهز و بزرگ مبدل کرد. نگارش و ترجمه کتاب، چنان در جهان اسلام گسترش یافت که در بازار هر شهری، قسمتی به کتابفروشان، کاتبان و صحافان اختصاص داشت. کثرت آثار تولید شده، هم باعث غنای کتابخانه های بزرگ جهان اسلام می شد و هم زمینه را برای تأسیس کتابخانه های تخصصی فراهم می کرد. در قرون دوم و سوم، بیش از 34 بیمارستان بسیار مجهز در سراسر جهان اسلام وجود داشت که برخی از آن ها دارای کتابخانه هایی غنی در رشته پزشکی بود.
رونق کتابخانه سازی
حاکمان و سلاطین جهان اسلام، متأثر از فرهنگ کتابخوانی در جامعه، برای خود کتابخانه های مجهزی ترتیب می دادند و گاه بر سر تجهیز و افزودن تعداد نسخه های آن یا به دست آوردن آثار منحصر به فرد و ذی قیمت، به سایر سرزمین ها لشکر می کشیدند. در قرن چهارم، کلید این کتابخانه های سلطنتی به دانشمندان بنام آن دوران سپرده می شد. شیخ الرئیس، بوعلی  سینا که خود زمانی مسئول یا «خازن» کتابخانه سامانیان بوده است، درباره این کتابخانه می نویسد:«روزی از او[شاه سامانی] دستور خواستم که به کتابخانه اش بروم و آن چه از کتاب های پزشکی هست بخواهم و مطالعه کنم. پس مرا دستوری داد و به سرایی وارد شدم که خانه هایی بسیار داشت و در هر خانه ای صندوق های کتاب بود، که روی هم انباشته بودند. در یک خانه، کتاب های عربی و شعر و در دیگری، نقد و بدین گونه، در هر خانه ای کتاب های دانشی.» مانند این کتابخانه ها در دربار سایر حاکمان مسلمان نیز وجود داشت. آل بویه، نسبت به تأسیس کتابخانه و ترویج کتابخوانی اهتمام بسیاری داشتند. «مقدسی» درباره کتابخانه «عضدالدوله دیلمی»، حاکم مشهور آل بویه، می نویسد:«در کتابخانه عضدالدوله از هر کتابی که تا زمان او تألیف و تصنیف شده[بود]، نسخه ای یافت می شد و کتاب ها برحسب موضوع و نام کتاب و مؤلف، طبقه بندی و فهرست شده بود.»
کتاب برای همه
«صاحب بن عَبّاد»، وزیر خردمند و دانش دوست آل بویه، کتابخانه ای بزرگ در شهر «ری» ایجاد کرده بود که افرادی مانند «مقدسی» برای نسخه برداری و تألیف آثارشان، به آن مراجعه می کردند. افزون بر این، صاحب بن عَبّاد، برای کسانی که مشتاق مطالعه بودند، اما به دلیل فقر، قادر به خرید کتاب نبودند، کتابخانه ای عمومی در «ری» تأسیس کرد که شهرتی عالمگیر یافت. رونق بازار کتاب و تأسیس کتابخانه در جهان اسلام، به ایران و عراق عجم محدود نمی شد. در شام، فلسطین، اسکندریه، قاهره، شمال آفریقا و اندلس، کتابخانه های بزرگ و عمومی ایجاد شده بود که عموم مردم و از جمله، اروپاییانی که با سودای علم آموزی به سرزمین های اسلامی سرازیر شده بودند، از آن ها استفاده می کردند.
در همین زمینه، «المجسی»، مورخ مصری، به «دارالعلم» مصر و شهرت جهانی کتابخانه آن اشاره کرده است. این کتابخانه در سال (395هـ.ق) توسط دولت فاطمی مصر تأسیس شد. «دارالعلم» مصر تنها در رشته فلسفه و علوم قدیم، 18 هزار جلد کتاب داشت. این در حالی بود که به جز کتابخانه «دارالعلم»، ده ها کتابخانه دیگر، مانند «الفاضلیه»، «الصاحبیه» و «الکاملیه»، در سرزمین مصر وجود داشت که هزاران جلد کتاب را در خود جای داده بودند. پیش از آن، در حدود سال 380(هـ.ق) «عزیز»، حاکم فاطمی مصر، کتابخانه ای بزرگ تأسیس کرده بود که نزدیک به 40 هزار جلد کتاب در آن نگهداری می شد و از مجموع کتاب های کتابخانه او، 6500 جلد کتاب به ریاضیات و 1800 جلد کتاب به فلسفه اختصاص داشت.
هنر اسلامی در خدمت فرهنگ کتابخوانی
با رونق گرفتن بازار کتاب و تأسیس کتابخانه، معماری اسلامی نیز برای ایجاد فضای مناسب مطالعه به کار گرفته شد. «الحاکم بالله»، حاکم فاطمی، در حدود سال 410 (هـ.ق)، کتابخانه ای با معماری نوین در «فُسطاط» مصر تأسیس کرد. این کتابخانه که در دوره های بعد به الگویی برای تأسیس کتابخانه در مغرب زمین تبدیل شد، تالار مطالعه ای بزرگ داشت که دور تا دور آن، طاقچه ها و قفسه های متعددی برای نگهداری کتاب ها تعبیه شده بود. اندلس، در غرب جهان اسلام، کانون دیگری برای گسترش کتابخانه ها و نشر کتاب بود. حَکَم بن عبدالرحمن، حاکم دانش دوست اندلس، کتابخانه ای تأسیس کرد که فقط فهرست کتاب های آن در 44 جلد گردآوری شده بود. او در میانه قرن چهارم هجری قمری، اندلس را به کانون ادب و هنر تبدیل کرد. کتاب هایی که در اندلس تألیف یا استنساخ می شد، افزون بر خط نیکو و کاغذ مرغوب، تذهیب های کم مانند و صحافی با کیفیتی داشت و در سراسر دنیا معروف بود. به نوشته مورخانی که دو قرن بعد از «حَکَم»، از اندلس بازدید کرده اند، هنوز 27 مدرسه ای که وی برای کودکان بی بضاعت و فقرا تأسیس کرده بود، دایر بود. در اندلس اسلامی، بانوان اهل مطالعه و باسلیقه ای حضور داشتند که کار استنساخ کتاب ها را انجام می دادند. «محمدابراهیم آیتی» در کتاب «اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا»، به نقل از «مراکشی»، مورخ قرن هفتم، می نویسد:«در ناحیه شرق قرطبه، یکصد و هفتاد زن به نوشتن قرآن به خط کوفی اشتغال داشتند.» بانوان اندلسی برای آن که فضای مناسب مطالعه داشته باشند، اقدام به تأسیس کتابخانه های ویژه بانوان کردند. یکی از این زنان دانشمند، «عایشه بنت احمد بن قادم» بود که افزون بر شهرتش در علم و ادب، کتابخانه ای داشت که غنی ترین کتابخانه شخصی در اندلس محسوب می شد.
تداوم یک فرهنگ
اهتمام مسلمانان به نشر کتاب و گسترش کتابخوانی، حتی با هجوم ویرانگر مغولان نیز متوقف نشد. با این که در حمله مغول، بسیاری از کتابخانه های جهان اسلام ویران و کتاب ها طعمه آتش شد، اما با تدبیر دانشمندان والامقامی همچون خواجه نصیرالدین توسی و غیاث الدین جمشید کاشانی، بخش مهمی از میراث مکتوب مسلمانان از گزند ایلغار مغول مصون ماند و سنت حسنه تأسیس کتابخانه و ترویج کتابخوانی، به همت بزرگانی مانند خواجه رشیدالدین فضل ا...همدانی احیا شد. «رَبع رشیدی» و «رصدخانه مراغه»، از مهم ترین مراکز حفظ و نشر کتاب، پس از استیلای مغول بر بخش های مهمی از جهان اسلام و از جمله، ایران بود. به نوشته «خواجه رشیدالدین»، کتابخانه «رَبع رشیدی» در زمان او، 60 هزار جلد کتاب داشته است. مجاهدت دانشمندان مسلمان برای حفظ میراث مکتوب جهان اسلام، باعث شد در دوره تیموری، پیوند کهن هنر و کتابت، دوباره شکوفا شود و کتاب های تألیف یا استنساخ شده در ایران و سایر مناطق جهان اسلام، با کیفیتی مطلوب و خطی زیبا در اختیار علاقه مندان قرار گیرد. با این حال، در دوره های بعد، بخش مهمی از میراث مکتوب مسلمانان، به دست اروپاییان افتاد و آن ها بسیاری از دستاوردهای اندیشمندان جهان اسلام را به نام خود منتشر کردند.

فرهنگی » کتاب

30218بازدید

‍ پ

رهبر انقلاب‌چه‌کتاب‌هایی‌را‌برای‌مطالعه‌پیشنهاد‌کردند؟

رهبر انقلاب در سال‌های پیشین به برخورد کتاب ارجاع داده‌اند و بر اهمیت شماری از کتب به نگارش درآمده توسط ن

یادداشتی به یاد استاد محی الدین حق شناس-- به قلم استاد فردین صادق ایوبی.

کتابخوان اسفند 1397.

معرفی کتاب فولکلور و تاریخ کرد تالیف دکتر اسماعیل شمس/ ناقد: بشیر قانع

معرفی کتاب فولکلور و تاریخ کرد  تالیف دکتر اسماعیل شمس/ بشیر قانع

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : این کتاب 383 صفحه ای در 9 فصل نگاشته شده است. “پرسش محوری این کتاب نسبت تاریخ کرد با فولکلور کردی وسنت های شفاهی کردستان است”. فصل اول  کتاب به پرسش تاریخنگاری کردی چیست پاسخ می دهد وتفاوت ومرزهای تاریخنگاری را با مفاهیم و اصطلاحاتی همچون “تاریخ”، “فلسفه تاریخ”، […]

پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه : این کتاب 383 صفحه ای در 9 فصل نگاشته شده است. “پرسش محوری این کتاب نسبت تاریخ کرد با فولکلور کردی وسنت های شفاهی کردستان است”. فصل اول  کتاب به پرسش تاریخنگاری کردی چیست پاسخ می دهد وتفاوت ومرزهای تاریخنگاری را با مفاهیم و اصطلاحاتی همچون “تاریخ”، “فلسفه تاریخ”، تاریخ نویسی”،”تاریخنگری” و” تاریخ پژوهی” مشخص می کند.

نویسنده در فصل دوم( روایات شفاهی و مطالعات محلی و میدانی) کتاب به ضعف ساختاری ومحوری روایتهای مکتوب در همه ابعاد سیاسی ، تاریخی، ادبی ومذهبی فرهنگ کرد اشاره می کند و معتقد است غنای فرهنگ شفاهی مردم کرد تا حدود زیادی نبود اطلاعات و مستندات مکتوب درباره ی تاریخ و فرهنگ کرد را پوشش می دهد. در ادامه ی فصل نیز عناوین و موضوعاتی را که به جمع آوری سنت شفاهی کمک می کنند را ذکر کرده است.

فصل سوم به تاثیر زبان بر شناخت تاریخ و فرهنگ مردم اشاره دارد ومعتقد است مردمان کرد در گذشته با وجود سکونتگاه ها و شرایط متفاوت لهجه های متفاوتی داشتند اما بدون هیچ مشکلی زبان یکدیگر را می فهمیدند. اما به مرور به دلیل قرار گرفتن این مردم در بین مرزهای متفاوت و ورود دولت ها و اقوام مختلف به سرزمین آنها گویش های متفاوتی یافتند که امروزه درک این گویش ها برای آنها به راحتی امکان پذیر نیست و گاه به مترجم نیاز دارند. به همین دلیل مطالعه زبان این مردمان می تواند بهترین وسیله برای شناخت ابهامات و زوایای پنهان تاریخ زندگی آنها باشد. نویسنده برای این مهم طرحی را که از راهنمای گردآوری گویش های ایرانی فرهنگستان زبان وادبیات فارسی اخذ کرده است را برای جمع آوری مواد خام چنین هدفی( مطالعه زبان و گویش ها) در این فصل آورده است.

عنوان فصل چهارم “جامعه کردی”می باشد و نویسنده در این فصل معتقد است” برای بازسازی تاریخ کرد، نخستین راه شناخت جامعه کردی با محوریت روستا ، قبیله(ایل)، شهر است”. وی برای این کار یک روستا( روستای شرکان از توابع شهرستان پاوه) را در کردستان ایران، یک ایل(ایل جهانبگلو) در کردستان ترکیه و یک شهرو ناحیه(شهر خابور) مشترک بین کردستان سوریه و عراق را تک نگاری کرده است.

شمس فصل پنجم کتابش را به” ادبیات شفاهی کرد” اختصاص داده است. وی ادبیات شفاهی را مهم ترین و محوری ترین مرجع برای بازسازی تاریخ باستانی و کهن مناطق کردنشین می داند. او ادبیات شفهای کرد را به دوصورت ادبیات منظوم وادبیات منثور تقسیم کرده است. ادبیات منظوم شامل ترانه های حماسی، ترانه های غنایی، اشعار کودکانه و بیت می باشد.  ادبیات منثور نیز داستان ها، افسانه ها، سرگذشت ها ، داستان های تمثیلی و… را در بر می گیرد. وی در این فصل که طولانی ترین فصل کتاب نیز می باشد، بیت، داستان مم وزین، بالوره، ترانه های کردی، شاهنامه های کردی، قصه های عامیانه ی کردی وافسانه های کردان را به عنوان نمونه های ادبیات منظوم ومنثور کرد، به طور مفصل شرح داده است.

فصل ششم به آیین های سنتی و بومی مردمان کرد اختصاص یافته است. به نظر نویسنده هرچند این ها بسیار متنوع و گوناگون هستند اما آیین هایی که جنبه ی نمایشی دارند از تنوع و تعدد بیشتری برخوردارند. وبا توجه به نوع معیشت مردم در نواحی مختلف کردستان ، این آیین ها بر محور جغرافیا، انسان، کشاورزی و دامداری پدید آمده اند. بخشی از این آیین ها در هنگام تغییر سال و بخشی دیگر در زمان گرفتار شدن به بیماری یا خشکسالی وقحطی اجرا می شوند.مولف در این فصل آیین “بوکه بارانه” را که برای طلب باران در همه مناطق کردنشین برگزار می شود، به عنوان نمونه ی آیین های سنتی مناطق کرد نشین مورد بررسی قرار داده است.

فصل هفتم این کتاب در مورد “زیارتگاه ها و اماکن مقدس” بحث کرده است. با توجه به قدمت سرزمین کردستان و وجودهزاران زیارتگاه واماکن مقدس در این سرزمین که مردم محلی نیز داستان های زیادی درباره آنها روایت می کنند. اما هنوز شناسنامه این اماکن و تاریخ شفاهی مرتبط با آنها جمع آوری نشده است و اطلاعات زیادی در این باره وجود ندارد. به همین دلیل، مولف زیارتگاه پیر شالیار ومراسم های مرتبط باآن را در روستای هورامان تخت(شهر هورامان)، از توابع شهرستان سروآباد در استان کردستان را مورد بررسی قرار داده است، تا الگویی شود برای کسانی که می خواهند در مورد سایر زیارتگاه ها و اماکن مقدس کردستان تحقیق کنند.

 فصل هشتم “جشن های فصلی مناطق کرد نشین” عنوان فصل هشتم این کتاب می باشد. نویسنده معتقد است که قدمت جشن های مناطق کرد نشین به دوران پیش از اسلام بر می گردد و این جشن ها همه ی ماهها و فصل های سال برگزار می شد. بخشی از این جشن ها گاهنبار نامیده می شد. گاهنبار به معنی چندبار و چند نوبت است .منظور از ان افرینش جهان در چند مرحله بود . این جشن ها در 6 نوبت برگزار می شدو هر بار مردم چند روز به رقص و شادی پرداختند. در ادامه فصل مولف25 جشن از جمله “جشن سمنوپران”، “جشن گیلاخه”، “جشن بانه مه ر”، “جشن ترخینه”، و… را شرح داده است. شمس در فصل آداب و رسوم ها که فصل پایانی کتاب نیز می باشد از کتاب آداب ورسوم کردان یا عادات و رسومات نامه ی اکرادیه که درباره رسوم و ویژگی های شخصیتی و فرهنگی کردهاست سخن می گوید وچکیده ای از این کتاب را بیان می کند.

این کتاب از ملا محمود بایزیدی و باهمکاری الکساندر ژابا تالیف شده و نخستین متن مکتوب مردم شناسی کردها می باشد. در قسمت دوم فصل نیز که با استفاده از داده های میدانی و کتابخانه ای نوشته شده است، به یکی از مهم ترین رسوم فرهنگی کردها یعنی چهارشنبه سوری و آداب و رسوم آن پرداخته است.

لازم به ذکر است دکتر اسماعیل شمس هم اکنون مدیر بخش کردی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی می باشند.
 

هزینه های بی فایده؛ هدایای پرفایده:( اندر اهمیت اهدای کتاب از نظر استاد فریدون مجلسی).

01:01 ::

1397/11/25

 

فرهنگی /

شناسه خبر: 448817

در خبرها بود که پژوهشگر ارجمند خانم فاطمه صدرعاملى بار دیگر هزینه یادبود همسر فقیدشان (دکتر صادق طباطبایى) را به اهدای کتاب به «کودکان و نوجوانان در مناطق محروم» تخصیص داده‌اند.

فریدون مجلسینویسنده و مترجم

 
 
 
 
چه یادبود به یادماندنى و پایدارى نزدیک به سالروز درگذشت همسرشان در نظر گرفته‌اند. تشریفاتى مانند دسته‌گل و تاج گل فرستادن به مراسم عزا یا عروسی و... از گذشته در ایران مرسوم بوده، ولی در دهه‌های اخیر انتظار می‌رفت تحول یابد و کاهش یابد اما متأسفانه بیشتر هم شده است. گل برای ما بسیار عزیز است و در همه جای دنیا هم اهدای گل، نشانه ابراز عشق و احترام است. اما کاری که با ارسال و اهدای سه یا چهار شاخه گل می‌توان انجام داد، وقتی به ده‌ها و صدها شاخه در ابعاد چند مترى مى‌رسد و برای حمل تاج گل به مقصد ناچار از وانت استفاده می‌شود، رسم عجیبی است! با این کارها دالانی از تاج‌های گل که به‌فاصله اندکی هم پژمرده و دور ریخته می‌شوند، در ورودی مراسم‌ عروسی و عزا شکل می‌گیرد! هزینه‌های دیگری هم در این مراسم‌‌ها انجام می‌شود که اثر ماندگاری ندارند. این رفتارها نشان‌دهنده توسعه فرهنگی نیست و فقط نشان‌دهنده چشم و هم‌چشمی و یک نوع تازه به دوران رسیدگی است که به دیگران بگوییم دسته‌گل ما از دسته‌گل شما و دیگران بزرگتراست. آیا مى‌خواهند بلندنظرى و علاقه و احترام خودشان را به طرف نشان دهند یا‌ شأن و ثروت خودشان را به رخ بکشند. حالا اگر قرار است کاری هم انجام شود، می‌توان از آن جمله مشهور الهام گرفت که:«اگرمی‌خواهید به کسی کمک کنید به او ماهی ندهید، بلکه به او ماهیگیری بیاموزید.» و به روش‌هایی فکر کنیم که هدیه براستی ارزشمند و ماندگار و در جهت اعتلای فرهنگی، کارساز باشد. جایگزین‌کردن کارهای فرهنگی بهترین روش است زیرا اثر ماندگاری دارد؛ یعنی کارهایی که اثر آن، چه در روح و چه در رفتار انسان برای همیشه ماندگار است. اینکه خانم فاطمه صدرعاملی هزینه مراسم یادبود وفات همسرشان مرحوم دکتر صادق طباطبایی را صرف تأمین کتاب برای کودکان و نوجوانان کرده و به مدارس و کتابخانه‌های روستایی و دورافتاده کشورمان کتاب هدیه داده، از نظر فرهنگی کار بسیار ارزشمندی است. کاری که خانم صدرعاملی انجام داده، نشانه شخصیت اوست که ریشه در خاستگاهى فرهنگی دارد. لابد با خودشان فکر کرده‌اند، برای شادی روان کسی که او را دوست داشته‌اند چه کاری می‌توانند انجام دهند که لذت آفرین‌تر و رضایت‌بخش‌تر باشد؟ به همین دلیل، تصمیم گرفته‌اند کتابخانه‌ها را پربار و بچه‌ها را به کتاب‌خوانی تشویق کنند. چه‌کاری از این بهتر؟ آن هم اهدای کتاب به بچه‌هایی که در مناطق دورافتاده زندگی می‌کنند و کمتر به کتاب دسترسی دارند. تجهیز کتابخانه‌ها و رساندن کتاب به‌دست کودکان و نوجوانان محروم هم سرگرمی خوبی در اختیار آنها قرار می‌دهد و هم عادت به مطالعه را در آنها ایجاد می‌کند. در این‌صورت، بچه‌ها کتاب‌خوان بار مى‌آیند و فرهنگ‌شان تقویت می‌شود. بچه‌های ما باید از طریق آموزش و کتاب، راه و رسم زندگی و بویژه توجه به محیط زیست را بیاموزند تا آینده بهتری داشته باشند. این نوع کارهاست که نشانه توسعه فرهنگی محسوب می‌شود. موفق‌ترین کشورها در عرصه‌هاى صنعت و اقتصاد و هنر آنهایى هستند که بیشترین سرمایه‌گذاری را به آموزش تخصیص داده‌اند.

کتاب نقاشی قهوه‌خانه؛ ماجرای دادگاه میکونوس و خاطرات کاظم دارابی

محمدمهدی رحیمی فعال رسانه‌‌ای کشورمان با نوشتن مطلبی در صفحه شخصی خود به موضوع انتشار کتاب نقاشی قهوه‌خانه پرداخت.

به گزارش خبرنگار حوزه اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، محمدمهدی رحیمی فعال رسانه‌ای کشورمان با ارسال مطلبی در صفحه اینستاگرام خود به موضوع انتشار کتاب نقاشی قهوه‌خانه پرداخت؛ این کتاب که خاطرات کاظم دارابی را در برمی‌گیرد، حاوی ماجرای دادگاه میکونوس و اتهام ساختگی به ایران و کاظم دارابی است.

دارابی در اینستاگرام نوشت:

" امروز از مقابل فروشگاه مرکزی سوره رد می‌شدم که طبق عادت ایستادم و کتاب‌ها را نگاه کردم. باورم نمی‌شد خاطرات مهندس دارابی منتشر شده و چند نسخه از آن در ویترین بود. سال‌هایی که در مرکز اسناد انقلاب مشغول بودم می‌دانستم که در حال ضبط خاطراتش است و این مهم به حوزه هنری سپرده شده است. خلاصه فروشگاه تعطیل بود و مدتی منتظر ماندم تا باز شد و نسخه‌ای را خریدم؛ ناقابل نود و هفت هزار تومان.

از زمان انتشار سوال کردم دیدم همین یکی دو روز اخیر بوده است. فعلا اینقدر هیجان دارم که کتاب را فقط تورق کردم و گفتم اول چیزی درباره اهمیت این کتاب و فرد صاحب خاطرات بنویسم. اهمیتی که در شرایط کنونی و عهدشکنی‌ها و پرونده سازی‌های اروپا برای ایران، دو چندان می‌شود. ماجرای دادگاه میکونوس و اتهام ساختگی به ایران و کاظم دارابی؛ ماجرایی کذب که با قطع رابطه اروپا با ایران و فراخواندن سفرای آن‌ها آغاز شد و با شانزده سال حبس دارابی و چند متهم لبنانی ادامه یافت.

اما این پایان داستان نبود، چندی بعد اروپایی‌ها دست از پا درازتر مجبور شدند که به ایران برگردند و آقا دستور داد دولت آلمان برای تنبیه بیشتر آخرین کشوری باشد که سفیرش اجازه بازگشت به ایران می‌گیرد. حاج کاظم هم پس از شانزده سال حبس و تحمل سختی زندان در کشور غریب، بدون اینکه کوچکترین اتهامی را بتوانند علیه‌اش اثبات کنند، آزاد شد.

بماند که می‌شد به اشکال مختلف زودتر از این‌ها آزادش کرد. اما سال‌های اسارت باعث نشد تا این کاکوی شیرازی از آرمان‌هایش دست بکشد. من در این سال‌های پس از آزادی با حاج کاظم آشنا شدم و از مصاحبت با این مهندس پرانرژی، بامرام، شوخ طبع و انقلابی لذت بردم. بیشتر از این بماند برای بعد از پایان خواندن این کتابِ مستند هزار صفحه‌ای.

پی‌نوشت: کتاب را که باز کردم دیدم مهندس دارابی آن را به دخترش زینب هدیه داده است. ناخودآگاه اشک توی چشمام حلقه زد. ماجرای این دختر دور افتاده از پدر را احتمالا در کتاب بخوانید. "

 

انتهای پیام/

معرفی کوتاه مجموعه دو جلدی« دولت و جامعه در دوره عثمانی»

 

 

فرزاد نعمتی: ترجمه و انتشار مجموعه دوجلدی «دولت و جامعه در دوره عثمانی» در شمایلی فاخرازجمله رخدادهای فرخنده حوزه کتاب در سال جاری است. این مجموعه که در ترکیه با سرویراستاری اکمل‌الدین احسان‌اوغلو و با نوشته‌هایی از محمد عاکف آیدین، فریدون امجن، ایلبر اورتایلی، عبدالقادر اوزجان، محمد ایبشرلی، کمال بیگدللی، مباهات کوتوک اوغلو، بهاءالدین یدی ییلدیز و ... در سال‌های ۹۸ ـ ۱۹۹۴توسط مرکز تحقیقات تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی (ایرسیکا) وابسته به سازمان همکاری اسلامی به چاپ رسید، پس از بیست‌وچهار سال با نظارت غلامعلی حداد عادل و با ترجمه علی کاتبی و توفیق هاشم‌پور سبحانی و به همت نشر کتاب مرجع و با حمایت مرکز تحقیقات تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی و بنیاد دائره‌المعارف اسلامی به دست خوانندگان فارسی‌زبان رسیده است.

 

این مجموعه در دو جلد عرضه شده است. در جلد نخست تاریخ عثمانی از تأسیس امارت عثمانی تا برقراری جمهوری موردتوجه قرار می‌گیرد و به موضوعاتی چون تاریخ سیاسی (از بدو تأسیس تا ۱۷۷۴ و از ۱۷۷۴ تا پایان امپراتوری)، ساختار دولت، تشکیلات اداری، سازمان نظامی و ساختارهای اجتماعی و اقتصادی عثمانی پرداخته می‌شود. در جلد دوم، به فرهنگ و تمدن عثمانی در چهار حوزه اصلی زبان و ادبیات ترکی، دین و اندیشه، آموزش و علم و هنر و معماری اشاره می‌شود.

 

احسان‌اوغلو در مقدمه‌ای که بر متن اصلی این کتاب نگاشته است، در توضیح چرایی اهمیت تدوین چنین مجموعه‌ای جدا از اشاره به لزوم شناخت درست و چندجانبه تاریخ دیروز و تحولات تاریخی برای فهم مسائل، بحران‌ها و افق‌های پیش رو، به دو نکته مهم دیگر نیز اشاره می‌کند: نخست این‌که «اگر گستره پهناوری از مناطق جغرافیایی را در نظر بیاوریم که امروزه‌روز، دستخوش بی‌ثباتی‌های سیاسی و برخوردهای اجتماعی است، اما در روزگار عثمانی، برخلاف حال، مدت مدیدی، در کمال صلح و آرامش به سر می‌برده، اهمیت جایگاه تاریخ دولت عثمانی در بطن تاریخ جهان، بیش‌ازپیش، شناخته خواهد شد.» (ص ۳۱) سپس آن‌که باوجود اهمیت وافر «تفاهم و احترام متقابل میان ملل و جوامع مختلف و فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگون، به‌منظور ایجاد آینده‌ای سرشار از صلح و صفا» و نقش کلیدی شناخت صحیح از تمدن‌های مختلف در تحقق این امر، متأسفانه ملل مسلمان به‌واسطه شناخت‌های خطا و ناکافی اندیشه‌هایی ناروا درباره یکدیگر دارند و «در کتاب‌های درسی این ملت‌ها ... رویدادهای تاریخی ملل مسلمان، گاه‌گاهی، با اطلاعات ناقص و حتی نادرست و با پیش‌داوری، برای نسل جوان بیان می‌شود.» (ص ۳۲)

 

ترجمه این اثر به زبان‌های عربی (۱۹۹۹ م)، انگلیسی (۲۰۰۲ م)، بوسنیایی (۲۰۰۴ م)،مقدونیه‌ای (۲۰۰۵ م)، روسی (۲۰۰۶ م) و آلبانیایی (۲۰۰۹ م)بیانگر آن است که اهداف احسان‌اوغلو و همکارانش تا حدی تحقق پیدا کرده است و این کتاب توانسته است به مرجعی مهم در شناخت دولت عثمانی و ترکیه کنونی بدل شود.

 

با وجود اهداف پیش‌تر ذکرشده، البته نباید این نکته را از یاد برد که بخشی از جاذبه این اثر مقارن است با قدرت‌گیری اسلام سیاسی در ترکیه در تضاد با گفتمان کمالیستی، زیرا در گفتمان مدرنیستی و غرب‌گرایانه کمالیست‌ها، دوره عثمانی به‌مثابه گذشته‌ای اسلامی، محل توجه نبود و بیشتر بر الگویی ناسیونالیستی و راهبردهایی سکولار انگشت تأکید نهاده می‌شد.بازگشت به هویت عثمانی‌مآبانه ترکیه که گاه در سال‌های اخیر با عنوان «نوعثمانی‌گری» (Neo-Ottomanism) در رسانه‌ها و محافل علمی از آن یاد شده است، اما از ایده همکاری و مداخله بیشتر ترکیه در مناطق تحت نفوذ امپراتوری عثمانی در گذشته نظیر بالکان، خاورمیانه، شمال آفریقا و قفقاز دفاع می‌کند و به‌خصوص می‌کوشد با حل مشکلات ترکیه با یونان، قبرس، ارمنستان و کردها که ازجمله خط قرمزهای کمالیست‌ها بوده است، تصویری نو از ترکیه با اتکا به تلفیق منابع هویتی اسلامی ـ سنتی و ملی ـ مدرن ارائه دهد.

 

با وجود چنین بستری و اگرچه در برخی موارد سایه دل‌بستگی‌های ناسیونالیستی و مذهبی بر قلم نویسندگان سنگینی می‌کند، خوانش سیاست‌زده از چنین اثر سترگی، بی‌تردید نارواست و نباید آن را چون پروژه‌ای ایدئولوژیک و دولت‌ساخته تلقی کرد و یا تاریخ‌سازی دانست و برعکس می‌توان به آن به چشم فرصتی برای بازخوانی تاریخ امپراتوری عظیم عثمانی و تأثیرات آن بر جهان نگریست، زیرا به‌هرروی نباید از این نکته غفلت کرد که همان‌طور که دیوید فرامکین در اثر تحسین‌برانگیز خود: «صلحی که همه صلح‌ها را بر باد داد» اشاره کرده است، فروپاشی امپراتوری عثمانی نه‌تنها جغرافیای بخشی مهم از جهان را تغییر داد، بلکه منشأ جنگ‌هایی فراوان و نزاع‌هایی بی‌پایان شد و با گذشت نزدیک به یک قرن از این اتفاق، برکنار از تأثیرات فرهنگی و گم‌گشتگی هویتی مسلمانان ـ به‌خصوص اهل تسنن ـ هنوز که هنوز است تعادلی پاینده در ژئوپلیتیک خاورمیانه جایگزین آن نشده است.

 

برای ما ایرانیان نیز، اما این کتاب می‌تواند مهم باشد، زیرا تاریخ روابط ایران و عثمانی از فراز و نشیب‌هایی فراوان و تأثیر و تأثری طولانی برخوردار بوده است. برای نمونه در پانصد سال اخیر، در دوران صفوی، صفویان، هویت موجودیتی سیاسی به نام ایران را با دگرسازی از عثمانی تعریف کردند و برای این امر به اختلاف مذهبی متوسل شدند. دامنه این اختلاف گاه چنان افزایش یافت که صفویه اتحاد سیاسی با اروپاییان را بر مصالحه مذهبی با عثمانی‌ها ارجح می‌دانستند. در دوران قاجاریه، نیز بسیاری از اندیشه‌های مطرح درباره ترقی و مشروطه در ایران، متأثر از فضای فکری و ساختاری اصلاحات در عثمانی بوده است و برخی از ایرانیان ساکن در آن منطقه نظیر میرزا آقاخان کرمانی، عبدالرحیم طالبوف تبریزی و زین‌العابدین مراغه‌ای در ترویج اندیشه‌های نو در ایران تأثیری شگرف داشته‌اند. روزنامه بسیار مهم «اختر» نیز که در سال ۱۸۷۵ م، به همت آزادی‌خواهان مهاجر ایرانی در استانبول منتشر شد، در طول بیست‌ودو سال منشأ تحولی عظیم در ذهن معدود افراد باسواد جامعه ایرانی شد و برای نمونه، با انتشار مذاکرات و متن قرارداد تنباکو و مقایسه تفاوت فاحش دو حکومت عثمانی و قاجاریه در ساماندهی به این بخش، نقشی مهم در افزایش اعتراض‌ها به قرارداد رژی داشت.

 

دولت و جامعه در دوره عثمانی ـ به سر ویراستاری اکمل‌الدین احسان اوغلو ـ ترجمه علی کاتبی و توفیق هاشم‌پور سبحانی ـ نشر کتاب مرجع ـ ۱۰۰۶ + ۱۰۵۴ صفحه ـ ۲۹۰هزار تومان

منبع: شهر کتاب

معرفی محیطی کتاب رمان تیک.

مخاطبان اصلی مجموعه «تربیت با کتاب» مربیان و والدینی هستند که بارها در کلاس های تربیتی و یا در جلسه های مشاوره، از اساتید و مشاوران خواسته اند تا کتابی سودمند برای مطالعه خود یا فرزندانشان به آن ها معرفی کنند؛ اما معمولا پاسخی در خور و قانع کننده نگرفته اند. در شرایط کنونی، معرفی کتاب های خوبی که پاسخ گوی نیاز تربیتی والدین و مربیان باشند، کار ساده ای نیست و دشوارتر از معرفی چنین کتابی به این دو گروه، پیشنهاد کتاب های جذاب و البته ارزشمند به نوجوانان است.

برای پر کردن این کمبود و پاسخ به نیاز سه گروه «مربیان و معلمان و مبلغان»، «والدین» و «مربیان جوان» به کتاب های سودمند و دارای رویکرد تربیتی، باید کتاب هایی برای هر یک از این سه گروه شناسایی و معرفی شود. مجموعه تربیت با کتاب، دستاورد یک طرح پژوهشی با همین هدف است و «رمان تیک» جلد پنجم از این مجموعه است.

در این ایام 130 عنوان از جذاب ترین رمان ها و کتاب های داستانی دارای پیام تربیتی برای نوجوان ها معرفی شده است. ناگفته پیداست که مخاطب این کتاب نیز والدین و مربیان هستند که با توجه به اطلاعات موجود در این اثر، می توانند خواندن این کتاب را به فرزندان و متربیان خود توصیه کنند.

(این متن برگرفته از سایت bookroom.ir ) می باشد.

از پدافند غیرعامل چه می دانیم؟ (برگرفته از ماهنامه سلام بچه ها،آذر97).